Doutsje Idzenga, SEH-arts en pionier op het gebied van palliatieve zorg op de SEH, verzorgt samen met Ellen Kaag, Physician Assistent SEH, op dinsdag 30 mei het webinar ‘Palliatieve zorg op de SEH’. Beide werken op de afdeling spoedeisende hulp van ziekenhuis Sint Jansdal. We stelden Idzenga een aantal vragen.
Palliatieve zorg op de SEH, waarom is dit een belangrijk onderwerp?
'Palliatieve zorg op de spoedeisende hulp is belangrijk omdat er, mede door vergrijzing, steeds meer (oudere) patiënten met multimorbiditeit (meerdere chronische aandoeningen tegelijkertijd die elkaar ook kunnen beïnvloeden, red.) zich presenteren op de SEH. Voor deze patiënten is genezing vaak niet meer mogelijk. Op de spoedeisende hulp, en eigenlijk in de hele acute keten waartoe ook huisartsenpost en ambulance behoren, is weinig kennis over palliatieve zorg waardoor deze patiënten worden overbehandeld, onnodig worden opgenomen, lagere kwaliteit van leven hebben en vaker sterven op een manier en op een plaats die niet de voorkeur had.'
Stel, je bent ongeneeslijk ziek en wil niet meer naar een ziekenhuis vervoerd worden als er acute complicaties ontstaan. Hoe kun je dit voorkomen?
'Helaas is niet alles te voorkomen, was dat maar zo. Je kunt de kans wel kleiner maken als je ervoor zorgt dat je wil bekend is bij je naasten en bij de huisarts. De huisarts kan dit ook kenbaar maken aan de huisartsenpost. Vooruit denken is regeren, zeg ik altijd. Complicaties gaan vaak gepaard met een grotere behoefte aan zorg die in het acute moment soms niet te leveren is. Dus denk op tijd na over (uitbreiding van) mantelzorg, thuiszorg of opname in een hospice. Er kan ook een moment komen dat je niet meer zelf in staat bent te beslissen. Zorg dan dat er iemand jou kan vertegenwoordigen om namens jou beslissingen te nemen en dat diegene op de hoogte is van jouw wil.'
Sommige mensen hebben een niet-reanimerenverklaring. Is een reanimatiebeleid iets wat standaard besproken wordt zodra je weet dat je niet meer beter wordt? En gaan huisartsenposten, ambulancepersoneel en ziekenhuizen in Nederland hier op dezelfde manier mee om?
'Was het maar zo dat een reanimatiebeleid altijd wordt besproken met een slechte diagnose. Helaas is dat niet het geval. Specialisten voelen schroom om bij dit slechte nieuws nog meer slecht nieuws te brengen. In principe is een wilsverklaring leidend als aannemelijk is dat jij die zelf bij het volle verstand hebt geschreven. Alle zorgverleners dienen zich hieraan te houden.’
Welke ervaring met palliatieve zorg op de spoedeisende hulp heeft jou geïnspireerd om je hiervoor in te zetten?
'Een nachtelijke casus van iemand die op de SEH werd gebracht na een 112 melding en die uiteindelijk palliatieve sedatie wilde. Ik had daar zo weinig verstand van dat ik me voornam er meer over te weten te komen. Dit was vlak voor de covid pandemie uitbrak en vervolgens zag ik zoveel mensen met covid die niet meer beter zouden worden, dat dat mij nog meer inspireerde. Er was zo weinig kennis bij mezelf en mijn collega’s over palliatieve zorg!'
Welk voorbeeld van goede palliatieve zorg op de spoedeisende hulp zul je nooit vergeten?
'De jonge patiënte met uitgezaaide baarmoederhalskanker die werd ingestuurd vanwege buikpijn en waarvan mijn collega vond dat ze vast een CT-scan nodig had dus die had ze alvast aangevraagd. Toen ik haar zag, kwam ik er al snel achter dat er ernstige obstipatie speelde bij opiaten die waren voorgeschreven zonder laxans en veel stress rondom de diagnose. Ik kon haar zonder CT-scan en met nieuwe recepten en een afspraak bij de gynaecoloog ontslaan. Zonder onnodige CT-scan. Palliatieve zorg gaat niet alleen over sterven, het gaat ook over luisteren naar je patiënten en kennis hebben van symptomen in de palliatieve fase.'
Wat en wie hopen jullie met het webinar te bereiken?
'We hopen met het webinar meer bewustwording te creëren en ook dat iedereen die op de Spoedeisende Hulp werkt, of in de acute keten, de opgedane basiskennis kan gaan toepassen in het dagelijks werk.'
Doutsje Idzenga is SEH-arts KNMG met als aandachtsgebied palliatieve zorg en oprichter en voorzitter van de sectie Palliatieve zorg van de NVSHA, de wetenschappelijke vereniging van SEH-artsen KNMG.
Dinsdag 30 mei: Webinar 'Palliatieve zorg op de SEH'. Meer lezen en inschrijven kan hier (het webinar is geaccrediteerd en kan, na inschrijving, worden teruggekeken op een eigen moment)