Seksuele gedragingen met overleden personen wordt strafbaar. Dat schrijven de ministers Dilan Yeşilgöz-Zegerius (Justitie) en Hanke Bruins Slot (Binnenlandse Zaken) aan de Tweede Kamer. Ze willen een op zich staand strafbaar feit maken van fysieke aantasting van een lijk, necrofilie en het maken van afbeeldingen van seksuele aard van een overleden persoon. Tot nu toe is er te weinig bescherming tegen lijkschennis, en daar moet verandering in komen, zegt Yeşilgöz tegen de NOS. 'Ik vind dat we een duidelijk signaal moeten afgegeven dat seksuele gedragingen en ook andere zeer ingrijpende vormen van (fysieke) lijkschennis niet geaccepteerd zijn in onze samenleving. Het leed dat nabestaanden hiermee kan worden aangedaan is groot.'
In de Wet op de Lijkbezorging worden alle wettelijke rechten en plichten rondom (de zorg voor) de overledene geregeld. In deze wetten staat bij voorbeeld hoe de lijkschouw (het onderzoek naar de oorzaak van overlijden) is geregeld, maar ook binnen welke termijn een overledene begraven of gecremeerd moet worden (niet eerder dat 36 uur na overlijden en niet later dan op de zesde werkdag). Op 13 maart 2021 publiceerde de Volkskrant een schokkend artikel met als kop: ‘Het lichaam van hun overleden moeder werd misbruikt en toch kan de dader niet worden gestraft’. Drie dochters ontdekten dat het lichaam van hun overleden moeder seksueel misbruikt was, maar ze ontdekten ook dat ze daartegen juridisch niets konden doen. In dit artikel werd duidelijk dat rondom de bescherming van het overleden lichaam in de wet onvoldoende geregeld is. Naar aanleiding van vragen over dit artikel in de Tweede Kamer, heeft het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) - het kennisinstituut voor het ministerie van Justitie en Veiligheid - onderzoek uitgevoerd naar de (maatschappelijke en strafvorderlijke) wenselijkheid van de strafbaarstelling van fysieke lijkschennis. Volgens de onderzoekers van het WODC biedt de huidige wet onvoldoende bescherming tegen schending van de lichamelijke integriteit van overleden personen. Daarnaast kan in sommige gevallen helemaal niet worden vervolgd op een andere grond. Dit kan tot schrijnende situaties en grote maatschappelijke verontwaardiging leiden. Daarom wordt het wettelijk kader aangepast. De beleidsverkenning zal de komende tijd verder worden uitgewerkt. De aandacht voor dit onderwerp is belangrijk, omdat schending van de lichamelijke integriteit van overleden personen kan leiden tot groot verdriet en verstoorde rouw bij nabestaanden.
Waardig sterven, respectvolle omgang met het overleden lichaam, goede postmortale zorg en waardig afscheid nemen zijn verschillende facetten die bij elkaar horen en die van belang zijn voor goede rouwverwerking. Voor meer informatie: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2023/06/13/tk-beleidsreactie-wodc-onderzoek-strafbaarstelling-lijkschennis.
Foto's: IStock