Mensen hebben in toenemende mate behoefte aan regie over hun eigen levenseinde. Ze hebben daarvoor verschillende opties, waaronder bewust stoppen met eten en drinken. Ieder wilsbekwaam persoon kan hier zelf voor kiezen en dit uitvoeren. Een goede begeleiding door zorgverleners is hierbij belangrijk. De herziene handreiking Zorg voor mensen die bewust stoppen met eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen helpt artsen, physician assistants, verpleegkundig specialisten en verpleegkundigen hierbij.
De handreiking biedt praktische adviezen hoe je het gesprek met patiënten aangaat, het traject voorbereidt, naasten en zorgverleners betrekt en hoe je in gesprek blijft als het anders loopt. Recent sprak Alexander de Graeff met journalist Rob Bruntink, lees hier het hele interview.
Belangrijke veranderingen in de herziene handreiking (hier te downloaden):
Onderdeel van proactieve zorgplanning
Het is belangrijk dat patiënten goed weten wat hun opties zijn en beslissingen nemen op basis van goede informatie. De handreiking gaat daarom uitgebreid in op het belang van een tijdig gesprek over het levenseinde tussen arts, patiënt en naasten. In de handreiking is ook duidelijker gemaakt dat het geven van informatie over bewust stoppen met eten en drinken (BSTED) een onderdeel kan zijn van proactieve zorgplanning en dat zorgverleners in gesprekken over het levenseinde zelf de mogelijkheid van BSTED ter sprake kunnen brengen.
Leeftijdsgrens afgeschaft
In de voorgaande versie van de richtlijn (2014) werd stoppen met eten en drinken afgeraden voor personen jonger dan 60 jaar. De reden hiervoor was het gebrek aan bekende gevallen waarbij personen onder de 60 jaar op deze wijze hun leven beëindigden. Recent zijn diverse gevallen gemeld waarbij ook mensen jonger dan 60 jaar bewust kozen voor stoppen met eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen. Hierdoor is in de herziene handreiking de leeftijdsgrens losgelaten.
Bij personen jonger dan 60 jaar en zonder levensbedreigende aandoeningen kan het proces van bewust stoppen met eten en drinken wel langer en moeizamer verlopen. Dit komt vooral door de over het algemeen betere lichamelijk conditie waarin deze jongere patiënten verkeren.
Wilsonbekwame patiënten met dementie
Hoofdstuk 7 (stoppen met aanbieden van eten en drinken bij ter zake wilsonbekwame patiënten met dementie) is volledig herschreven. Dit hoofdstuk richt zich op ter zake wilsonbekwame mensen met dementie en bespreekt of het aanbieden van eten en drinken in sommige situaties nog passend is. Een besluit hierover kan alleen na een zorgvuldig proces worden genomen, waarbij het actuele gedrag van de patiënt leidend is. Een eventuele schriftelijke wilsverklaring of mondeling gedocumenteerde wilsuiting speelt slechts een beperkte rol.
Ervaringen van artsen en naasten opgenomen
In de handreiking is een nieuw hoofdstuk opgenomen waarin de naasten van mensen die zijn overleden door te stoppen met eten en drinken hun ervaringen beschrijven. Daarnaast beschrijven ook enkele zorgverleners hun ervaringen en hun werkwijze. Dit hoofdstuk is opgenomen ter illustratie omdat er onder zorgverleners en in de samenleving soms misverstanden bestaan over hoe het proces van BSTED precies verloopt.
Nieuwsuur
Op 23 januari zond Nieuwsuur een interview uit met onder andere Alexander de Graeff, internist, die voorzitter is van de werkgroep die de handreiking schreef. Dit item is hier te zien.
Webinar Carend over dit onderwerp op 26 maart
In dit webinar gaan Alexander de Graeff (internist-oncoloog en hospice-arts) en Gert van Dijk (ethicus KNMG) uitgebreid in op hoe zorgverleners het beste kunnen omgaan met de medische, ethische en juridische kanten van zorg voor mensen die bewust stoppen met eten en drinken.
Bron: KNMG